Yeni Dönemin Yeni Eğitim Gereksinimleri 

Yeni Akademik yılbaşlarkengeneldebir durum analizyaparım. Üniversitelerinsorunlarıaltyapı, akademik, yönetselveeğitimsorunlarıartıyor. Bu yılbilinensorunlaradeğil, çağınönümüzekoyduğuzorunluparadigmadeğişimikonusuolanüniversiteveakademisyenlerinteknolojininzorunluolarakortayakoyduğu yeni eğitimkonusu. Aslı Tunç’unMedyascope. TV’deki ‘Yeni akademikyılabaşlarken: Bir hocanınkendinenotları’ başlıklıyazısını (https://medyascope. tv/2025/09/28/asli-tunc-yazdi-yeni-akademik-yila-baslarken-bir-hocanin-kendine-notlari/) okuyuncageçmişyıllardayaptığımgibiüniversitelerindevasasorunlarınısırlamakyerine, çoğunluğuyıllarcaüniversitehayaliilegecegündüz test çözerekkendinegelecek-işkapısıolarakgördükleriüniversiteortamınaayakbasanöğrencilerimiziçinüniversiteninlisedenfarkınıveöğretimüyesiileöğretmeninfarkınıanlatmanındahayararlıolacağınıdüşündüm. Edindiğimtecrübe yeni öğrencilerlisedekigibihocalarındersişlemesinibekliyor. Yıllaröncesindenüniversiteye yeni başlayanöğrencileriçinyazdığım “üniversitebaşlayangençlernasılbaşlamalılar” yazımı internet ortamındabulabilirsiniz. Ancak son birkaçyıldırhepimizinyaşamınaveişineakılımakinler, yapayzekâ, makineöğrenmesiveChatGPTanidenhepimizinyaşamına her alandagirdi. Artık “Google babaya” danışan yok. ChatGPTileolmadığıgibi, onsuzdaolmuyor. 

Çağın önümüze koyduğu teknolojik gelişmeler gereği olarak insanlar insanları harfli tanımlamalar ile kuşaklar farklılığı olarak ayırıyorlar. Çok fazla katılmadığım y, x, z, kuşağı gibi kavramlarından çok insanın doğasının ve beklentisinin ayını oluğuna, ancak zaman içinde gelişen teknolojik kolaylıkların insan sunduğu yeni ortama erken uyum sağlayan veya sağlayamayan olarak tanımlayanlardanım. Genelde her gelişim evresinde bir yere ulaşma ve iş tutma becerilerinin değiştiğini ve farklılaştığını düşünüyor ve gözlemliyorum. Hedef koyma, hedefe ulaşmada uygulanan teknikler ile kişinin kendi hayatta hazırlama veya birlikte hazırlanması durumları çağsal farklılık yaratıyor olabilir görüşüne sahibim. 

Lise veÜniversiteFarkı Nedir? 

Her dersin ilk haftasındanöğrencileriletanışmadaheyecanlı, meraklı, endişelifarklıkaygılarıolanöğrencilerin genel durumlarınagörebirikiöneridebulunurum.  Hocaolarak yeni yüzlerilekarşılaşmakbizde de durumauygun yeni heyecanoluşmuyordeğil. Az da olsapotansiyellerbeliolur. Geneldekişilerinsorumluluklarınınfarkındaolupolmadığınıölçmeyeçalışırım. Ortalamadikkatsüresinin 8 saniyeindiği, gecegeçvakitlerekadaruyuyamayan, gündüzderseuykusuzveyorgungelen, ancakakılı cep telefonlarınınelindendüşürmeyen, kalemsizvedeftersizöğrencilerenasılbirdersanlatılırkonusu hep analizettim. Bazen hocaolmanınverdiğisorumluluköğrencilericiddiyetedavamettiğimolmaktadır. Bu çağıngençlerininzorlamayagelmediklerinigörüyoruz. Buna rağmenniteliklieğimalmaküzereüniversiteye bile isteyerektercihengelengençlerenasılbiryöntemilezihinlerde yeni pencereaçacakfarkındalıkyaratabilirim? sorumahalen tam karşılıkbulduğumusöyleyemem. 

Lisedebelirlibirmüfredatagöre her okuldaherkesayınıdersiprogramagöreverilir. Tabii lisede de hocanınanlatımıöğrenciyidersekonsantreetmeveonlardabazıönemlikonularıkazandırmasıönemli. Ancaküniversitededersleradları da aynıolsa, hocalarınaraştırmakonularıileedindiğibilgileriniaktarımyöntemlerifarklıolmaktadır. Yetkin hocalar, öğrencininsanaldünyada internet ortamındaöğrenmediği yeni birbakışaçısı, yaratıcılığıgeliştirme, ilhamvermegibi yeni birentelektüelyolculukiçin yeni pencerelerinvarlığınıkendilerinekazandıracaklarıkonusundafarkındalıkyaratmakzorundalar. 

Lisedekibilgiaktarımındançoküniversitebilinmeyeniaraştırıveürettiğibilgiyitartıştırır. Kişininsistematikdüşünmevebilgiyeulaşmaözelliğikazandıranözerkortamlarıdır. Üniversitenlerarasındakifarklardanbiri de üniversitelerdekisahipoluğuevrenseldüzeydeniteliklibiliminsanıgücüsahipolupolma(ma)larıdır. Üniversitedesunulanortamkadar, belki de dahafazlasıöğretimüyesiolaraksizinöğrendiğinizdendahafazla ne sunabilirarayışıiçindeolmasıdır. Ancakşunubiliyorum; üniversitedençoğu zaman ek ders, çoğu zaman hocaolmadığıiçinzorunluluktan her dersverilirçağındandeğiliz. Çünkühocanınanlatacağındandahafazlasıartıköğrencinparmaklarınınucunda. Hem de çokdahagenişbilgilerile. 

BilgiyeUlaşmaKolaylaştı, Akademisyenlerin Ders İşlemeYöntemiveRolüDeğişti mi? 

Geçmişekıyaslabilgiye, materyaleveortamaerişiminkolaylaştığıdünyasınabiliminsanlarıveüniversitehocalarıçağakendilerininasılgeliştirerekhazırlanmalı? Yabancıdilbilmekönemliancakçeviriprogramlarızorunluihtiyaçlarıgideriyor. Literatürebirkaçkanaldanulaşılıyor. Küçükbir-iki program bilgisiileverianalizleriyapılabiliyor. Bilgiyeyeryüzeyinin her yerindeanlıkulaşımınsağlandığı, anlıkçevrimiçineğitiminkıtalararasıolarakyapıldığıçağdaartıkfizikimekânlarınönemi de yavaşyavaşyerini “çevrimiçi” eğitimegeçtiğiartıkkaçınılmazgözüküyor. Ancaköğrencininbubilgininötesinenasılgeçileceği, eksiklerigörebilme, kritikedebilmevetartıştırmaişikonularıdahaönceçalışmış, bilgiüretmişhocanınsağlayacağıbirkonu. Ancak yeni biranalizsözkonuolduğundabilgisahibinegereksinimduyulmaktadır. Sanırımartıköğrencilerböylehocalarıaramakdurumundadırlar. Batıdakiöğrencilerdersseçimindehocaya da bakıyorlar. Artık, derslerierkenbırakan, kimseyekarışmayan, bol not verendeğil, kendisinebirşey katan dersvehocaseçmedönemigeldivegeçiyor.   

O zaman Aslı Tunç’unönerisindebelirttiğigibiakademisyenler, “Öğretimyöntemlerinisürekligüncellemek, dijitalaraçlarlabarışıkolmak, öğrencilerlesınıfiçietkileşimyollarınıaçmak, kapsayıcıveözgürleştiricibirortamsunmakveheyecanınıaslayitirmemek” gerekir. Günümüzünkarmaşıkenformasyonbaskısıaltındaakademisyenlerintemelilkelerifarklıbilgibirikimisunumuyanında her dönemeheyecanlaöğrencileriveüniversiteortamınıözgürleştirerek, sorgulayarakbilgiüretmelivepaylaşmayıhedeflemeli. 

Yeni ÇağdaAkademisyenelerNasılÖğretmeli? 

Bu bağlamdaakademisyenlerolaraköğrencilerinönüne yeni ufuklarkoymak, okuyacaklarıvezihindünyalarınıgeliştirecek, tarihbilinciniartıracakvebütünlüğükavrayacakbaşkaufuklaraçmakgerekir. Onlaradahaöncekarşılaşmamışolabileceklerientelektüelyolculuklaraçmalarıgerekir. Her biröğrencininaktifyurttaşolarakkendiçevrelerindekiolayolguvetarihigeçmişlerikeşfederektanıması, bilgilenmesivekendibaşlarınasorunçözme