“Güle Ve Diken” Korku ve Endişe

Tarih boyunca insanlık, “Kan ve Gül” arasında salınan bir varoluşun öznesi oldu. Her gülün üzerinde duran diken, barış umutlarının kıyısında bekleyen savaş tehdidini hatırlatıyor. “Güle Diken” dokunduğunda, güzellik ile acı arasındaki ince çizgi belirginleşiyor; tıpkı “Savaş ve Barış”ın sarkaç gibi insanlık tarihini şekillendirmesi gibi.

Modern çağda, “Karşılıklı Garantili Yıkım” (Mutually Assured Destruction) kavramı, özellikle nükleer silahların yaygınlaştığı Soğuk Savaş yıllarında uluslararası ilişkilerin merkezine yerleşti. İki tarafın da kendi yıkımını göze alamayacağı bir denge hâkim oldu: caydırıcılığın korkuyla yoğrulmuş stratejisi. Ancak teknolojinin baş döndürücü hızla ilerlemesi, eski denklem ve tehditleri de dönüştürüyor. Her yeni gelişme, barış ile felaket arasındaki dengenin hassasiyetini daha da artırıyor.

Peki, bu ortamda karşılıklı garantili yıkımın sonuna mı geliyoruz? Belki de artık klasik anlamda bir denge değil, çok daha karmaşık ve öngörülemez bir güvenlik mimarisiyle karşı karşıyayız. Çatışma ve uzlaşma, diken ve gül kadar iç içe geçmiş durumda.

İnsanoğlunun tarih boyunca taşıdığı çelişkili halleri simgeler. Gül, güzelliği ve umudu, kan ise acıyı ve yıkımı temsil eder. Bu iki zıt unsurun yan yana varlığı, barış ve savaşın, sevgi ve acının ayrılmaz bir şekilde insan deneyimini şekillendirdiğine işaret eder. Her zaferin gölgesinde bir bedel, her umudun ardında bir tehdit saklıdır; insanlık ise bu iki kutup arasında denge arayışını sürdürür.

Güzellik ve Acı Arasındaki Kırılgan Sınır

İnsanlık tarihinin çelişkilerle örülü doğasını anlatmak için sıkça başvurulan çok katmanlı bir simgedir. Gül, zarafeti, umudu ve barışı temsil ederken, diken onun güzelliğine eşlik eden acı, tehlike ve yıkımı simgeler. Bir başka deyişle, her büyüleyici güzelliğin ardında bir tehdit, her umut ışığının gölgesinde bir kayıp riski vardır.

Barışın ve mutluluğun asla tamamen güvenli limanlar olmadığını, her an dikenlerle—yani savaş, ayrılık ya da hüsranla—kesintiye uğrayabileceğini hatırlatır. İnsan deneyiminin en parlak anları çoğunlukla acının ve zorluğun gölgesinde ortaya çıkar. Tıpkı “Kan ve Gül” arasındaki salınım gibi, güzellikle acı arasındaki sınır, aslında varoluşun incelikli dengesini oluşturur.

Gülün kendisi umut ve iyimserlikse, diken onun bedeli ve sınavıdır. Tıpkı insanlık tarihindeki zaferlerin ardında yaşanmış kayıplar, barış umutlarının ucunda bekleyen tehditler olduğu gibi, güzellik ve acı çoğu zaman ayrılmaz biçimde iç içe geçmiştir. “Güle diken” dokunduğunda güzellik anlam kazanır; çünkü diken olmadan gülün kıymeti de, barışın değeri de eksik kalır.

Yaşamın, barışın ve sevginin saf bir biçimde değil, aksine riskler ve çelişkilerle örülü bir gerçeklik olduğunu vurgular. İnsan, dikenli bir gülü eline almaktan korkmadan yaşamak ister ama bilir ki, her umut bir bedelle, her güzellik bir kırılganlıkla gelir.

Savaş ve barış, insanlık deneyimini tanımlayan en derin ikiliklerden birine işaret eder. Bu da, tıpkı gül ve dikenin yan yana varlığı gibi, insan hayatındaki güzellik ile acı, umut ile tehdit arasındaki ayrılmaz ilişkiyi temsil eder. Savaş, yıkımın ve acının simgesi olurken; barış, arzulanan huzurun, umudun ve yeniden inşanın sembolüdür. Fakat bu iki kavram çoğu zaman birbirinden tamamen ayrı kutuplar değildir; aksine, biri olmadan diğerinin anlamı eksik kalır. Barışın kıymeti, savaş tehdidiyle daha belirginleşir; savaşın yıkıcılığı ise barışa olan özlemi büyütür.

Bu nedenle sadece toplumsal ya da uluslararası düzeyde değil, bireyin iç dünyasında da sürekli bir gerilim ve denge arayışını yansıtır. Her uzlaşının gölgesinde bir çatışma ihtimali, her huzurun arkasında geçmişte yaşanmış bir acı saklıdır. Savaş ve barış metaforu, insanlığın hem kendisiyle hem de çevresiyle kurduğu hassas dengeyi anlamlandırmak, çelişkilerden doğan büyümeyi ve derinleşmeyi anlatmak için güçlü bir araçtır.

Peki, “Karşılıklı Garantili Yıkım” (MAD) kavramı günümüz güvenlik mimarisinde gerçekten mi işlevsizleşiyor? Artık yalnızca iki süpergücün nükleer silahlarına dayalı bir dengeyle açıklanamayacak kadar çok aktör, değişken ve bilinmezlik sahnede. Siber saldırıların, yapay zekâ kontrollü savunma sistemlerinin ve uzay tabanlı teknolojilerin devreye girmesiyle, eski tehdit hesapları ve caydırıcılık formülleri giderek bulanıklaşıyor. Artık yıkımın kesinliği değil, belirsizliğin ve çoklu kırılganlıkların hüküm sürdüğü bir döneme giriyoruz.

Ancak bu, tamamıyla bir son anlamına gelmiyor. Karşılıklı yıkımın caydırıcılığı, biçim değiştirerek devam ediyor: Savaş artık yalnızca tanklarla, bombalarla değil; bilgiyle, algoritmalarla, ekonomik yaptırımlarla da yürütülüyor. Caydırıcılık, yalnızca fiziksel yok oluştan değil; sistemlerin çökmesi, toplumların bölünmesi, güvenin sarsılması gibi çok katmanlı risklerden besleniyor. Yani MAD’ın sonu değil; yeniden tanımlanışıyla karşı karşıyayız.

Geleceğin güvenlik denklemi, eski sabitlerden ve tekil çözümlerden çok; akışkan, dinamik ve birlikte var olan riskleri yönetme sanatına dönüşüyor. Kısacası, “Karşılıklı Garantili Yıkımın Sonu”ndan bahsetmek yerine, onun sürekli evrilen bir gölge gibi yeni tehdit ve umut biçimlerine büründüğünü söylemek daha doğru olur.

Günümüzde savaş ve barış kavramları, yalnızca klasik silahların gölgesinde değil, bilimin ve yeni teknolojinin şekillendirdiği çok boyutlu bir arenada anlam buluyor. Bilim; insan aklının keşfetme, çözme ve dönüştürme gücüyle, yalnızca savunma ve saldırı araçlarının değil, savaşın mantığının ve stratejisinin de temelini yeniden inşa ediyor. Artık laboratuvarlarda geliştirilen yazılımlar, algoritmalar ve sensörler; sahada tank, uçak ya da asker kadar belirleyici olabiliyor.

Yeni nesil teknolojiler, savaşın sınırlarını siber uzaya, yapay zekâya ve veri analitiğine taşıyor. Siber saldırılar, bir ülkenin kritik altyapısını felç edebilirken; otonom dronlar ve yapay zekâ tabanlı analizler, klasik askeri üstünlük kavramlarını kökten sarsıyor. Bilimin öngörü kapasitesi, büyük verinin karmaşık ilişkilerini çözümleyerek, riskleri önceden tespit etmeye; teknolojik ilerleme ise, tehdidin biçim değiştirdiği ortamda savunmanın yeni yollarını inşa etmeye hizmet ediyor.

Aynı zamanda, bilim ve teknoloji yalnızca yıkımın değil, barışın da yeni umudu haline geliyor. Çatışma çözümünden kriz yönetimine, erken uyarı sistemlerinden uluslararası iş birliğine kadar, insanlığın daha az acı, daha çok güvenlik ve adalet içinde yaşamasını sağlayacak araçlar da yine bilimsel yaratıcılıktan doğuyor. Yani, bilimin ve yeniliğin gücü, savaşın yalnızca yeni cephelerini açmakla kalmıyor; barış olasılığını da daha gerçek, kapsayıcı ve sürdürülebilir kılacak şekilde dönüştürüyor.

Sonuçta, bilim ve teknoloji çağında savaşın dili değişiyor: Artık silahların gürültüsünden çok, verinin sessiz gücü ve zekânın stratejik kullanımı belirleyici oluyor. Bu dönüşüm, barış ile acı arasındaki kırılgan sınırda insanlığın yeni bir denge arayışına işaret ediyor.

Korku, kişinin kendisine ya da değer verdiği bir şeye yönelik gerçek veya algılanan bir tehdit karşısında hissettiği yoğun, anlık ve genellikle bedensel tepkilerle kendini gösteren temel bir duygudur. Tehlikeye karşı hazırlık ve savunma mekanizmalarını harekete geçirerek hayatta kalmaya hizmet eder. Örneğin, ani bir tehlike anında kalp atışlarının hızlanması, terleme ya da kaçma isteği, korkunun doğal sonuçlarıdır.

Endişe ise, genellikle gelecekte olması muhtemel, belirsiz ya da kesinleşmemiş bir tehdit ya da olumsuzluk hakkında duyulan, daha düşük yoğunlukta ama uzun süreli bir rahatsızlık halidir. Endişede çoğunlukla ortada somut bir tehlike yoktur; kişi, olumsuz bir durumun gerçekleşme ihtimaline odaklanır. Endişe, düşüncelerle beslenen bir kaygı ve tedirginlik duygusudur; kişinin zihninde devamlı dönen “ya olursa” soruları endişenin tipik örneklerindendir.

Kısaca, korku genellikle şimdiki anda bir tehdide verilen tepkidir; endişe ise geleceğe dair belirsizlikler ve olası riskler üzerine kurulu bir duygudur.

Belki de insanlığın en büyük sorusu artık şu: Geleceğimiz gerçekten yapay zekânın ellerine mi teslim edilecek? Kimi bu soruyu korkuyla, kimi ise merakla karşılıyor. Fakat yanıt, tek bir uçta değil; insan ile makine arasında yeni bir denge arayışında saklı. Yapay zekâ, insanlığı tehdit eden bir gölge mi, yoksa hayal edilen barış ve refaha ulaşmanın anahtarı mı olacak? Aslında, yapay zekâ ne kaderimizin mutlak yazıcısı ne de tüm dertlerin kurtarıcısıdır. O, insan aklının yeni bir uzantısı, sınırları zorlayan bir araçtır.

Geleceğimiz, teknolojinin sunduğu olanaklarla şekillenecek; fakat bu yolun rotasını belirleyecek olan yine insanın etik pusulası, sorgulayan zihni ve toplumsal değerleridir. Yapay zekâ, insanın hayal gücüyle birleştiğinde, sadece otomasyonu ve analizi değil, aynı zamanda yeni umutları ve çözümleri de beraberinde getirebilir. Ancak, toplumsal sorumluluk ve bilinçten uzak bir teknoloji, belirsizlikleri ve kırılganlıkları derinleştirmekten öteye gidemez.

Sonuç olarak, insanlık geleceğini yapay zekâya bırakmıyor, aksine, onu yeniden tanımlayarak kendi yolculuğunu zenginleştiriyor. Gelecek; insan ile makinenin, sezgi ile algoritmanın, etik ile inovasyonun birlikte var olduğu, sürekli evrilen bir ortaklıkta şekilleniyor.

Öyleyse, “sorun yok” demek gerçekten çözüm mü? Aslında, sorunları inkâr ederek ya da görmezden gelerek gerçek anlamda bir çözüm üretmek mümkün değildir. Özellikle bilim ve teknoloji çağında, tehlike ve belirsizlikler yalnızca mevcut değil, aynı zamanda değişen ve evrilen bir yapıya sahiptir. Gerçek ilerleme, yüzleşmekten ve soruları cesaretle sormaktan geçer; “sorun yok” demek, çoğu zaman kırılgan bir konfor alanı sunar ve karmaşık risklerin gelecekte daha da büyümesine zemin hazırlar. Özellikle yapay zekâ çağında, etik, güvenlik ve kontrol soruları, göz ardı edildiğinde toplumun bütününe yayılan çok daha büyük krizlere dönüşebilir.

Buradan hareketle, yapay zekânın nükleer caydırıcılık açısından anlamına bakmak, günümüzün en hassas ve kritik meselelerinden birini ortaya koyar. Geleneksel nükleer caydırıcılık stratejileri, insan karar vericilerin rasyonelliğine, yanlış anlamaları önleyecek iletişim hatlarına ve öngörülebilir tepkilere dayanıyordu. Oysa, yapay zekâ tabanlı sistemlerin sürece dahil olması, tehdit algısını ve risk hesaplamalarını kökten değiştiriyor. Makine öğrenimiyle çalışan erken uyarı sistemleri, nükleer saldırı olasılığını saniyeler içinde analiz edebilir; fakat bu hız ve otomasyon, hata ya da yanlış yorum riskini de beraberinde getirir.

Bir ülkenin nükleer politikalarını yapay zekâ ile güçlendirmesi, teoride riskleri azaltabilecek gibi görünse de, pratikte yeni tehditleri ve belirsizlikleri de doğurur: Otonom sistemler, beklenmedik veri anomalisini tehdit olarak algılayıp yanlış karar verebilir; siber saldırılara karşı savunmasız kalabilir; insani sezgi ve etik değerlendirme sürecin dışında kalabilir. Bu noktada, yapay zekânın nükleer caydırıcılığa getirdiği asıl soru, güvenliğin mi yoksa kırılganlığın mı derinleşeceğidir.

Sonuçta, yapay zekâ; nükleer caydırıcılığın doğasını karmaşıklaştırırken, insanlığın etik sorumluluğunu da katbekat artırıyor. Gerçek çözüm, riskleri yok saymak değil; fark etmek, anlamak ve insan merkezli, şeffaf, denetlenebilir sistemler inşa etmekten geçiyor. Bu ise, teknolojinin sunduğu avantajları ancak bilinçli ve kolektif bir yönetişimle barışa dönüştürebileceğimiz anlamına geliyor.

Batı ve Doğu bloklarının, savaşı öne çıkarıp barışı geri plana itmesinin gerisinde derin ve çok katmanlı korkular yatıyor. Bu bloklar için savaş—ya da en azından savaşın gölgesi—bir tür kontrol, caydırıcılık ve güç gösterisi aracı olarak işlev görüyor. Aslında, iki taraf da barışın kırılganlığına ve kontrol edilemezliğine dair bir korku taşıyor; çünkü barış, çıkarların ve güç dengelerinin sürekli müzakere edilmesini, şeffaflığı ve güveni zorunlu kılıyor. Oysa savaş tehdidi, sınırları belirginleştiriyor ve karşı tarafı tahmin edilebilir kılıyor.

Batı, çoğu zaman kendi değerlerinin evrenselliğini tehdit altında görerek, teknolojik ve askeri üstünlüğünü kaybetme korkusu taşıyor; bu üstünlüğün gölgesinde bir güvenlik duvarı inşa etmeye çalışıyor. Doğu ise tarihsel olarak dış müdahalelere ve kuşatılmışlık hissine karşı bir savunma refleksi geliştiriyor; bu yüzden, savaş tehdidinin verdiği birlik ve hazırlık duygusuna yaslanıyor.

Her iki blok da, teknolojinin özellikle yapay zekâ ve nükleer caydırıcılıkla birleştiği bu yeni çağda, insani hataların yerini makine hızına bırakmasından ve bu hızın denetimsiz sonuçlar doğurmasından endişe ediyor. Korkularının temelinde, kontrolü yitirme, beklenmedik bir hata zinciriyle felakete sürüklenme ve mevcut güç dengelerinin altüst olması riski yatıyor.

Bu yüzden savaş politikalarını ön plana çıkarıyor, barışı ise ancak mutlak bir üstünlükle garanti altına alınabilecek bir lüks olarak görüyorlar. Korkuları, çoğu zaman diyalogun ve toplumsal uzlaşmanın önünde bir engel gibi duruyor ve bu da dünyanın hâlâ kırılgan bir dengede salınmasına sebep oluyor.

Şimdi Batı bloğunun yapay zekâ çağındaki korkularına daha yakından bakalım. Son yıllarda yapay zekânın baş döndürücü ilerleyişi, pek çok analistin uluslararası siyasetin ve askeri güç dengelerinin temelden sarsılacağına dair öngörülerde bulunmasına yol açtı. Dan Hendrycks, Eric Schmidt ve Alexandr Wang gibi teknoloji uzmanlarının sözleriyle, ileri düzey yapay zekâ sistemlerinin bir devletin tam anlamıyla rakipleri üzerinde mutlak hakimiyet kurmasına, hatta onların kaderini ve iradesini neredeyse tamamen kendi kontrolüne almasına olanak sağlayabileceği iddiası, Batı’da ciddi tartışmalara ve endişelere zemin hazırladı.

Yapay zekâ, hiç kuşkusuz, ekonomik, politik ve askeri açıdan devletlerin kapasitesini kökten dönüştürebilecek bir araç olarak görülüyor. Ancak burada önemli bir kırılma noktası beliriyor: Yapay zekâ yarışını kazanan bir devletin, rakipleri üzerinde sınırsız bir baskı kurup kuramayacağı sorusu, halen yanıtını bulmuş değil. Geçtiğimiz yüzyılın en sarsıcı icadı olan nükleer silahların varlığı, yapay zekânın dönüştürücü gücünün önünde hâlâ aşılması güç bir duvar olarak duruyor. Nükleer caydırıcılık sistemleri varlığını sürdürdüğü müddetçe, yapay zekâ tabanlı ekonomik ve askeri avantajların, devletlerin siyasi tercihlerini birbirine dayatmasına izin verip vermeyeceği bir muamma olmaya devam ediyor. Nitekim ABD’nin ekonomik hacminin Rusya’dan neredeyse 15 kat, Kuzey Kore’den ise yaklaşık 1.000 kat büyük olmasına rağmen, Washington’un Moskova veya Pyongyang karşısında, onların nükleer silah kapasitesi yüzünden, mutlak bir irade dayatmakta zorlanması bu gerçeğin altını çiziyor.

Bazı analistler, yapay zekâdaki ilerlemelerin bu dengeyi kökten değiştirebileceğini öne sürüyor. Çünkü nükleer caydırıcılığın temelini oluşturan “ikinci vuruş” kapasitesi—yani bir ülkenin nükleer saldırıya anında ve yıkıcı bir karşılık verebilme yetisi—yapay zekâ sayesinde zayıflatılabilir. Gelişmiş algoritmalar, bir devletin nükleer denizaltılarını veya mobil fırlatıcılarını tespit edip, rakibinin tüm cephaneliğini tek bir hamlede etkisiz hale getirebilir. Ayrıca, rakibin komuta ve kontrol ağlarını devre dışı bırakarak misilleme kabiliyetini ortadan kaldırabilir ve füze savunma sistemlerini öyle bir noktaya taşıyabilir ki, rakibin inandırıcı bir karşılık verme tehdidi kalmasın. Eğer yapay zekâ, bir ülkenin karşılıklı garantili yıkım ihtimalinden sıyrılarak, rakipleri üzerinde benzersiz bir baskı kurmasını sağlarsa bu, Batı bloğunda sıkça gündeme gelen “yapay zekâ destekli mutlak üstünlük” senaryolarını besler.

Fakat bu karanlık vizyona ulaşmak, sanıldığı kadar kolay değil. Nükleer güç dengesi hâlâ çok katmanlı teknik ve pratik sınırlara sahip. En ileri yapay zekâ destekli hedefleme ya da sensör sistemleri bile, köprü altına gizlenmiş bir mobil fırlatıcıyı bulmakta, okyanusun gürültüsünde nükleer denizaltıların izini sürmekte ya da karada, havada ve denizde yüzlerce hedefi anında yok etmekte ciddi zorluklarla karşı karşıya. Ayrıca, tıpkı atom çağının başından bu yana olduğu gibi, rakip devletler de yeni teknolojilere karşı kendi savunma manevralarını geliştirerek, sistemlerini daha da karmaşık ve belirsiz hale getirmeye devam ediyor.

Batı bloğunun temel korkusu burada kristalize oluyor: Kontrolün kaybedilmesi, otomasyonun hızına yetişilememesi, yapay zekâya dayalı bir hata zincirinin felakete yol açması ve güç dengelerinin geri dönülmez biçimde sarsılması. Bu korkular, diyalog yerine silahlanma yarışını, karşılıklı güven yerine sürekli bir denetim ve üstünlük arayışını teşvik ediyor. Sonuçta Batı, yapay zekânın dönüştürücü gücünü, nükleer caydırıcılıkla örülmüş geleneksel güvenlik mimarisine uyarlamaya çalışırken, kendi içinde hem umut hem de derin bir tedirginlik taşıyor.

Bununla birlikte, yapay zekânın nükleer caydırıcılığa doğrudan meydan okumasa bile, nükleer silahlı aktörler arasında zaten hassas olan güven ortamını daha da zedeleme potansiyeli göz ardı edilemez. Yapay zekâ destekli istihbarat, tespit ve karar destek sistemlerinin öngörülemez hızda gelişmesi, devletler arasında tehdit algılarını keskinleştirirken yanlış anlamalara ve gereksiz tırmanışlara neden olabilir.

Özellikle, hükümetlerin “ikinci vuruş” kapasitesini garanti altına almak amacıyla hayata geçireceği yeni teknolojiler ve stratejik manevralar, karşı tarafın endişelerini artırıp, reaksiyoner silahlanma döngülerini tetikleyebilir. Bu da karşılıklı şüpheyi büyüterek, istikrarı sağlamaktan çok riskleri ve maliyetleri artıran bir sarmala yol açabilir. Ayrıca, yapay zekâ sistemlerinde yaşanacak ani ve devrimsel ilerlemeler, bu teknolojilere ilk sahip olan devletlere kısa sürede belirgin avantajlar sunabilir ve rakiplerinin bu gelişmeye uyum sağlamasını güçleştirebilir. Böyle bir senaryoda, mevcut denge hızla bozulurken, politika yapıcıların hem teknolojik gelişmeleri yakından izlemesi hem de yapay zekâ ile nükleer alanlarda çalışan uzmanlar arasında sürekli ve açık iletişim kanalları kurması kritik bir önem taşır.

Yapay zekâya dayalı güvenlik açıklarının nükleer sistemlere sızma ihtimali göz önüne alındığında, sadece teknolojik koruma değil, aynı zamanda uluslararası güven artırıcı önlemler ve şeffaflık mekanizmaları da geliştirilmelidir. Nükleer güçler arasındaki diplomatik diyalogun ve doğrudan iletişim hatlarının sürekli açık tutulması, yanlış alarm ve kaza riskini azaltmanın anahtarıdır.

Tüm bu önlemler, nükleer caydırıcılığın ötesinde, yapay zekâ çağında kalıcı bir nükleer istikrarı mümkün kılabilir mi sorusu ise hâlâ kesin bir yanıt bulmuş değil. Ancak, hem teknolojiye hem de uluslararası iş birliğine dayalı bütüncül bir yaklaşım sergilenirse, istikrarı artırma şansı da yükselir.

Batı bloğunun, yapay zekâ destekli yeni teknolojileriyle “ilk vuruş” avantajı elde edip edemeyeceği sorusu, bugünün uluslararası güvenlik mimarisini şekillendiren en temel tartışmalardan biri haline gelmiştir. Kuramsal olarak, üstün yapay zekâ algoritmaları sayesinde rakibin nükleer cephaneliğini ve komuta-kontrol sistemlerini bir anda etkisizleştirmek ve böylece misilleme kapasitesini sıfırlamak mümkün görünebilir. Ancak pratikte, bu denklemin her iki tarafındaki bilinmezler oldukça fazladır.

Birincisi, nükleer silahların “ikinci vuruş” kapasitesine sahip olması, yani bir ülkenin saldırıya uğradıktan sonra bile yıkıcı bir karşılık verebilme kabiliyetini koruması, hâlâ stratejik dengeyi ayakta tutan ana unsurdur. Okyanusların derinliklerinde gizlenen denizaltılar, mobil fırlatıcılar ve sürekli değişen konuşlanma teknikleri, yapay zekâ tabanlı en gelişmiş izleme ve hedefleme sistemlerini bile ciddi şekilde zorlamaktadır.

İkincisi, savunma alanında yapay zekâya sahip tarafların avantajları sürekli karşı-manipülasyon ve siber güvenlik önlemleriyle dengelenmeye çalışılır; her yeni saldırı algoritmasına karşı bir savunma protokolü geliştirilir. Dolayısıyla, Batı’nın “ilk vuruş” kabiliyeti teorik olarak artsa da, rakiplerin de benzer hızda savunma ve yanıltma teknolojileri geliştireceği öngörülmelidir.

En önemlisi, ani ve mutlak bir “ilk vuruş” başarısı elde edilse bile, sistemdeki herhangi bir hata, yanlış alarm veya öngörülemeyen bir karşı hamle, felaketle sonuçlanacak zincirleme tepkilere yol açabilir. Bu nedenle Batı bloğunun stratejisi, çoğunlukla kesin “ilk vuruş” yerine, caydırıcılık ve çok yönlü savunma üzerine kurgulanmaya devam ediyor.

Batı bloğu için yapay zekâ destekli “ilk vuruş” ihtimali teknolojik olarak tartışılsa da, uygulamadaki teknik, stratejik ve etik engeller, bu seçeneğin mutlak güvenceyle kullanılmasını engelliyor. Bu nedenle, kalıcı bir istikrar ve güvenlik için öncelik; teknolojik yeniliklerle birlikte, uluslararası diyalog ve şeffaflık mekanizmalarının güçlendirilmesinde yatıyor.

Şöyle ki; Nükleer caydırıcılığın temeli, herhangi bir nükleer saldırı sonrası devletlerin misilleme kapasitesini elinde tutmasına dayanır: İki ya da daha fazla nükleer güç arasında, her birinin “ikinci vuruş” yeteneğini inandırıcı şekilde sürdürebilmesi, ilk saldırının karşılığının intihara eşdeğer olacağı anlamına gelir ve bu varsayım uzun süre istikrarlı bir denge yaratmıştır. Ancak, bu ikinci vuruş yeteneklerinin kusursuz olmadığını unutmamak gerekir. Karadan hareketli mobil füze rampaları ya da nükleer denizaltılar gibi platformlar, bulundukları takdirde etkisiz kılınabilir. Bu platformların tespiti ve devre dışı bırakılması son derece güçtür; özellikle Çin, Rusya, ABD ve devasa okyanus alanları, kusursuz bir ilk saldırı planlamasının önündeki en ciddi engellerden biri olarak karşımıza çıkar.

Yapay zekâ destekli sistemlerin ortaya çıkışı ise, bu dengeyi bozma potansiyeli taşır. Büyük veri kümelerini işleme ve analiz etme hızına sahip bu teknolojiler sayesinde, rakip nükleer varlıkların tespiti ve hedeflenmesi kolaylaşabilir. Özellikle karadan fırlatılan mobil füzeler, Rusya ve Çin’in nükleer caydırıcılığının omurgasını oluştururken gizlenme ve yer değiştirme yetenekleriyle bugüne kadar saldırılara karşı korunaklı kalmıştır. Ancak, yapay zekâ destekli istihbarat analizlerinin artan kapasitesi, uydular, keşif uçakları, sinyal istihbaratı, dronlar, yer sensörleri ve insan istihbaratından gelen verileri entegre ederek bu gizli platformların izlenmesini mümkün kılabilir.

Deniz alanında ise, yapay zekâ ile algılama teknolojilerinin yakınsaması, okyanusların “şeffaflaşmasına” ve balistik füze denizaltılarının gerçek zamanlı takibine imkân tanıyabilir. Özellikle ABD için, savaş başlıklarının büyük bir kısmının denizaltılarda konuşlu olması bu alandaki gelişmelere dair endişeleri derinleştiriyor. Yine de, denizaltıların okyanusun karmaşık ve gürültülü ortamında tespit edilmesi, teknolojik ilerlemelere rağmen olağanüstü zor olmayı sürdürüyor; yanlış alarmlar sık, güvenilir temas ise nadir görülüyor.

Elbette, yapay zekâ desteğiyle bile hiçbir devlet, bir ilk saldırının rakibin misilleme kapasitesini tamamen ortadan kaldıracağından mutlak olarak emin olamaz. Karada, Çin ve Rusya gibi aktörler, gelişen gözetleme kapasitesine karşı uydu karşıtı silahlar veya elektronik karıştırıcılar gibi karşı önlemler geliştirebilir; yolları ağlarla kaplamak, tuzaklar kurmak ya da fırlatıcılarını daha hızlı ve daha az izlenebilir kılmak gibi düşük teknolojili taktikler uygulayabilirler. Hatta, ABD’nin izlediği kanallara yanlış bilgi enjekte etmek için kendi yapay zekâ sistemlerini kullanmaları da mümkündür.

Denizde ise, okyanusların karmaşası, denizaltıların sessizliği ve ortamın doğal gürültüsü, tespiti hâlâ bir olasılık meselesi kılar. Büyük güçler, sinyal bozucu önlemlerle, sensör verilerini manipüle ederek veya kendi kıyılarına yakın güvenli bölgelerde konuşlanarak denizaltılarını koruma refleksini sürdürecektir. Neticede, yapay zekâ tabanlı teknolojiler tespit kapasitesini güçlendirse de, kusursuz ve mutlak bir “ilk vuruş” garantisi sunmaz; böyle bir riskin alınması, muhtemelen devletlerin gözünde güvenli bir bahisten çok daha az cazip olacaktır.

Teknoloji Çağında Komuta ve Kontrol Merkezlerinin Korunması

Yapay Zekâ ve Modern Savunma Stratejileri Işığında Bir Analiz

Günümüzün hızla gelişen dijital askeri ortamında, komuta ve kontrol merkezlerinin korunması uluslararası güvenlik mimarisinin en temel bileşenlerinden birini oluşturmaktadır. Yapay zekâ, büyük veri, ağ tabanlı sensörler ve siber teknolojiler alanındaki yenilikler, bu merkezlerin hem korunma gerekliliğini artırmış hem de korunma yöntemlerini dönüştürmüştür. Özellikle nükleer caydırıcılık ve büyük güçler arasındaki denge açısından, bir komuta-kontrol merkezinin ani bir saldırı veya siber manipülasyon sonucu devre dışı kalması, stratejik istikrarı riske atabilir.

Komuta ve Kontrol Merkezlerinin Önemi

Komuta ve kontrol merkezleri, askeri operasyonların yönetildiği, kritik kararların alındığı ve nükleer silahlar dahil olmak üzere stratejik güçlerin yönlendirildiği merkezlerdir. Bu merkezlerin bütünlüğü ve işlevselliği, caydırıcılığın sürdürülebilirliği için hayati öneme sahiptir. Herhangi bir saldırı anında devletin hızlı ve koordineli bir yanıt verebilmesi, bu merkezlerin sağlamlığına bağlıdır.

Koruma Yöntemlerinde Temel Yaklaşımlar

1. Fiziksel Koruma ve Coğrafi Dağıtım

• Yeraltı Tesisleri: Komuta merkezleri genellikle yeraltına inşa edilerek, konvansiyonel ve nükleer saldırılara karşı korunur.
• Mobilite: Sabit merkezlerin yanı sıra, mobil komuta-kontrol üniteleri, düşmanın hedef almasını zorlaştırır. Örneğin, hareketli karargâh araçları veya uçaklara entegre edilen komuta merkezleri yaygınlaşmaktadır.
• Dağıtık Ağlar: Tek bir merkez yerine, birbirine bağlı çoklu komuta noktaları oluşturmak, saldırı anında sistemin tamamen çökmesini engeller.
• Kamuflaj ve Gizlilik: Merkezlerin yeri ve kimlikleri sıkı şekilde gizlenir, radar ve optik sensörlerden saklanmak için gelişmiş kamuflaj teknikleri kullanılır.
• Çok Katmanlı Siber Güvenlik: Ağ trafiğinin sürekli izlenmesi, saldırı tespit sistemleri, güvenlik duvarları, şifreleme ve erişim kontrol mekanizmalarıyla merkezler siber tehditlere karşı korunur.
• Yedekli Sistemler: Kritik yazılım ve donanım altyapıları için yedekli sunucular ve alternatif iletişim kanalları oluşturulur.
• Elektronik Karıştırma (Jamming) ve Anti-Jamming: Düşmanın iletişim kanallarını bozmasını engellemek için, karıştırmaya dayanıklı iletişim protokolleri ve frekans atlamalı sistemler kullanılır.
• Yanlış Bilgi ve Enjeksiyonlara Karşı Koruma: Yapay zekâ destekli analiz sistemleriyle, düşman tarafından sisteme enjekte edilen yanıltıcı veriler tespit edilmeye çalışılır.
• Durumsal Farkındalık: Uydular, insansız hava araçları (İHA’lar), yer sensörleri ve büyük veri analizi sayesinde, komuta merkezinin çevresel tehditlere karşı anlık farkındalığı artırılır.
• Otomatik Savunma Protokolleri: Saldırı tespit edildiğinde, yapay zekâ sistemleri otomatik olarak yedek iletişim, acil modlar veya sistem izolasyonu gibi adımları devreye alabilir.
• Karşı Manipülasyon Algoritmaları: Düşmanın yapay zekâ tabanlı siber saldırılarına karşı, benzer şekilde öğrenen ve kendini uyarlayan savunma algoritmaları geliştirilir.
• Çoklu İletişim Kanalları: Uydu, fiber optik, radyo dalgaları ve mobil ağlar gibi farklı iletişim altyapıları sayesinde, tek bir kanalın devre dışı kalması halinde dahi iletişim sağlanabilir.
• El ile Yedekleme Prosedürleri: Tamamen otomatik sistemlerin yanı sıra, manuel kontrol protokolleri ve eğitimli insan unsuru, kritik anlarda karar alma süreçlerinde devreye girebilir.

2. Siber Koruma ve Elektronik Savunma

3. Yapay Zekâ ile Güçlendirilmiş Savunma

4. İletişim ve Komuta Sürekliliği

Uluslararası İş Birliği ve Şeffaflık

Teknolojinin hızla evrildiği bir ortamda, devletler arası güvenlik ve istikrarı sağlamak için yalnızca teknik önlemler yetmez. Uluslararası diyalog, güven artırıcı önlemler ve şeffaflık mekanizmaları, yanlış anlamaların ve kazara çatışmaların önüne geçmek için büyük önem taşır. Özellikle nükleer güçler arasında, komuta-kontrol sistemlerinin güvenliğiyle ilgili bilgi paylaşımı, karşılıklı denetim ve kriz iletişim hatları gibi uygulamalar, teknolojik gelişmenin istikrar bozucu etkilerini azaltmaya yardımcı olur.

Komuta ve kontrol merkezlerinin korunması, modern savaş stratejilerinin en hassas ve çok katmanlı alanlarından biridir. Yapay zekâ ve ileri teknolojiler, hem tehditleri artırmakta hem de savunma olanaklarını çeşitlendirmektedir. Fiziksel, siber, elektronik ve psikolojik önlemlerin bütünleşik uygulanması; yedeklilik, gizlilik ve esnekliğin sürekli artırılması gerekmektedir. Nihai güvenliğin anahtarı ise, teknolojinin ötesinde, akılcı strateji, insan faktörü ve uluslararası iş birliğinin güçlendirilmesinde yatmaktadır.

Şöyle ki; Bunun ötesinde, yapay zekâ teknolojilerinin yükselişi, nükleer komuta ve kontrol sistemlerinin güvenliğinde yeni bir dönemin kapılarını aralamaktadır. Düşmanın nükleer silahlarını bulmayı ve yok etmeyi kolaylaştırmaktan ziyade, yapay zekâ artık misilleme kararı alma süreçleri için kritik öneme sahip olan komuta ve kontrol altyapılarını doğrudan tehdit edebilecek düzeye ulaşmıştır. Bu sistemler yalnızca saldırıları algılamak ve değerlendirmekle kalmaz, aynı zamanda misilleme emirlerini doğru zamanda ve güvenli biçimde iletmekten de sorumludur.

Günümüzde gelişen yapay zekâ destekli görüntüleme, sinyal işleme ve büyük veri analizleri sayesinde, mobil komuta merkezlerinin yerinin tespiti kolaylaşmakta, uydular ise daha hassas şekilde izlenebilmektedir. Uydu karşıtı silahların yapay zekâ ile güçlendirilmesi, erken uyarı sistemlerini savunmasız bırakabilirken; gelişmiş siber saldırılar, ağ içi hareketliliği yakalayıp komuta zincirini sekteye uğratabilir. Dijitalleşen sistemler, analog ve kablolu altyapıdan uzaklaştıkça, bu tür siber tehditlere daha açık hâle gelmektedir.

Ancak tüm bu risklere rağmen, tek bir hamlede komuta ve kontrol sistemini tamamen ortadan kaldırmak hâlâ son derece zordur. Devletler, sistemlerini dayanıklı kılmak için yedeklilikler, çok katmanlı savunmalar, fiziksel derinlik ve ayrıntılı karşı önlemler geliştirmiştir. Örneğin, Çin, Rusya ve ABD’deki derin yeraltı sığınakları, doğrudan nükleer isabetlere dahi dayanacak şekilde inşa edilmiştir; uzayda yüzlerce, hatta binlerce uydu aracılığıyla iletişim ve erken uyarı sistemleri çeşitlendirilmiştir. Havadaki komuta unsurlarının tespiti ise coğrafi sınırlamalar nedeniyle kolay değildir. Siber alanda ise, yapay zekâ tabanlı savunma algoritmaları ve çoklu bağımsız ağlar, saldırıya uğrayan sistemlerin süratle izole edilip güvenceye alınmasına olanak tanır.

Böylece, teknolojinin sağladığı yeni saldırı vektörleri kadar, savunma alanında da ciddi ilerlemeler yaşanmaktadır. Devletlerin bu alanlarda büyük yatırımlar yapması, yapay zekânın nükleer komuta ve kontrol sistemlerini gerçek anlamda ortadan kaldırmasını günümüzde pek inandırıcı kılmamaktadır. Nihayetinde, stratejik istikrarı korumak, yalnızca yazılımla değil; yedeklilik, çok katmanlı savunma, insan unsuru ve uluslararası şeffaflıkla mümkündür.

Savunma kavramı, yalnızca askeri teknolojinin gelişmesiyle ilgili değil, aynı zamanda ulusal varlığın, toplumsal düzenin ve uzun vadeli istikrarın korunmasıyla da doğrudan ilişkili bir unsurdur. Savunma, bir ülkenin güvenlik politikalarının temel taşıdır; hem barış zamanında caydırıcılığı güçlendirir hem de olası krizlerde veya çatışmalarda hızlı ve etkili bir tepki verilmesini mümkün kılar.

Günümüzde tehditler yalnızca cephe hattından gelmemekte, siber saldırılar, psikolojik harp yöntemleri, ekonomik manipülasyonlar ve bilgi savaşları gibi çoklu boyutta kendini göstermektedir. Bu nedenle savunma, çok disiplinli bir strateji gerektirir: Teknolojik üstünlüğün yanı sıra, eğitimli insan kaynağı, lojistik destek, toplumsal dayanıklılık ve müttefiklerle kurulan güven ilişkileri de büyük önem taşır.

Bir ülkenin savunma kapasitesi, sadece fiziksel saldırılara karşı değil, aynı zamanda kritik altyapıların, iletişim ağlarının ve kamu düzeninin korunmasında da merkezi rol oynar. Savunmanın güçlü tutulması, potansiyel tehdit aktörlerinin risk hesaplamalarını değiştirir; saldırganı caydırırken, ülke içinde de güven duygusunu pekiştirir.

Sonuç olarak, savunma niye önemlidir sorusunun yanıtı, bir milletin bağımsızlığını, vatandaşlarının güvenliğini ve toplumsal refahını sürdürülebilir kılmasında gizlidir. Güçlü savunma, barışın sigortasıdır ve geleceğe güvenle bakmanın anahtarı olarak karşımıza çıkar.

Konumuz gereği, savunma kavramına daha yakından bakmakta fayda var. Özellikle günümüzde tartışılan son ve önemli bir endişe, yapay zekânın füze savunma sistemlerini öylesine iyileştirebilmesi ki, bunun nükleer caydırıcılığı zayıflatacak şekilde, başarılı bir ikinci saldırı ihtimalini minimuma indirebilmesidir. Böylece, ilk saldırıyı planlayanlar için riskler azalır, ilk saldırı daha cazip hale gelebilir. Oysa nükleer füze saldırılarına karşı güvenli ve etkin savunmalar oluşturmak, tarih boyunca son derece karmaşık ve zorlu bir alan olagelmiştir.

Rusya ve Çin’in füze savunma yetenekleri oldukça sınırlı kalırken, ABD’nin mevcut sistemleri de hem hata payı yüksek hem de büyük bir nükleer güçten gelecek kapsamlı saldırıları tamamen önleyecek düzeyde görülmemektedir. Füze savunma mimarilerinin önündeki temel engel, neredeyse imkânsız bir görevi başarmaları gerekliliğidir: Bir fırlatmayı anında tespit etmek, atmosferin sınırında ses hızının katbekat üzerinde ilerleyen yüzlerce füzeyi anlık olarak izlemek, potansiyel yörüngelerini öngörmek ve bunların önünü etkili biçimde kesmek… Üstelik tüm bu süreç, Amerika Birleşik Devletleri ile Rusya ya da Çin arasında ateşlenen çoğu kara tabanlı füzenin uçuş süresi olan 30 dakikadan daha kısa bir zaman diliminde tamamlanmalıdır. ABD’li ulusal güvenlik uzmanları da bu zorlu süreci “bir mermiyi başka bir mermiyle vurmak” gibi son derece güç bir benzetmeyle açıklar. Ayrıca savunma maliyetlerinin, saldırganın çok daha ucuz ve bol sayıda füze kullanarak sistemi alt etmesini önleyecek ölçüde makul kalması gerekir.

Yapay zekâ bu noktada çeşitli avantajlar sunabilir. Makine öğrenimi algoritmaları, gerçek savaş başlıklarını karmaşık yanıltıcı tuzaklardan ayırt etmek ve çeşitli sensörlerden gelen verileri eş zamanlı analiz ederek, düşman bir füze fırlattığında karar alma süreçlerini hızlandırmak için kullanılabilir. Yazılım ve algoritma alanındaki ilerlemeler, füzelerin yörüngelerinin daha isabetli tahmin edilmesini mümkün kılarken; malzeme bilimindeki gelişmeler ise yapay zekâ destekli, daha hafif ve manevra kabiliyetine sahip önleyicilerin üretimine olanak tanır. Bu sayede, önleyici silahlar uçuş sırasında daha ekonomik ve etkili hale gelebilir.

Bununla birlikte; savunma mimarilerinde yaşanacak bu tür köklü değişimler, bir gecede gerçekleşmeyecektir. Sistemlerin geliştirilmesi ve tam entegre çalışır duruma gelmesi yıllar alacaktır. Dahası, ABD’nin potansiyel rakipleri de bu teknolojik değişime kayıtsız kalmayacaktır. Saldırganlar, savunma sisteminin kör noktalarından yararlanmak, çok sayıda yanıltıcı hedefle koordineli salvo saldırıları düzenlemek veya doğrudan kritik savunma unsurlarını hedef almak gibi avantajlara sahiptir. Füze savunması, hiçbir zaman tamamen aşılmaz bir kalkan olmayacağı için, devletler zamanla, sınırdan kaçak yollarla küçük nükleer cihazların sokulması veya önceden düşman toprağına gizlice yerleştirilmesi gibi daha yaratıcı ve öngörülmesi zor yöntemlere de başvurabilir.

Yapay zekâ ile güçlendirilmiş füze savunma sistemleri, esas olarak tuzak önlemleri ve füze sistemlerine dair kapsamlı, güvenilir veri setleri üzerinde eğitilmiş makine öğrenimi algoritmalarına bağlı olacaktır. Ancak, ABD’nin rakipleri bu verileri gizlemek veya manipüle etmek için her türlü imkâna sahiptir. Örneğin, füze testlerini saptırarak veya yanıltıcı veriler üreterek, makine öğrenimi algoritmalarının hatalı kararlar vermesine neden olabilirler. Sonuç olarak, yapay zekâ ile desteklenen savunma sistemleri dahi, nükleer çağın karmaşıklığı ve fiziksel-ekonomik sınırlar karşısında mutlak bir çözüm sunmaktan uzaktır.

Teknoloji çağında bile, savaşın ve savunmanın doğası kesinlikten uzaktır. Gelişen yapay zekâ, makine öğrenimi ve ileri savunma sistemleri, tehditleri azaltabilir, riskleri yönetebilir ya da dengeyi belirli ölçüde değiştirebilir; ancak bunların hiçbiri mutlak güvenlik sunmaz. Tarih boyunca, hangi çağda olursa olsun, çatışmalar ve savaşlar insanlığın öngöremeyeceği pek çok sonuçla birlikte gelmiştir. Bugün en gelişmiş algoritmalarla donatılmış bile olsak, savaşın içine doğan belirsizlik, insan hatası, teknik arızalar veya düşmanın beklenmedik taktikleri gibi değişkenler her zaman var olacaktır.

Ölüm ise, savaşın kaçınılmaz ve en dramatik gerçeği olarak, teknolojinin ilerleyişine rağmen ortadan kalkmıyor. Yeni nesil savunma sistemleri, saldırıların etkisini azaltabilir veya bazı tehditleri bertaraf edebilir; fakat mutlak bir koruma, özellikle nükleer silahlar ve büyük ölçekli yıkım araçları söz konusu olduğunda, ulaşılması neredeyse imkânsız bir idealdir. Dolayısıyla, teknoloji çağında savaş çıksa bile, ölüm olasılığı hâlâ gerçektir ve hiçbir sistem bu gerçeği tamamen ortadan kaldıramaz. Ancak, insanlık tarihinin her döneminde olduğu gibi, asıl amaç caydırıcılığı ve savunma gücünü artırarak barışı korumak ve ölüm riskini en aza indirmek olmalıdır.

Sonuç olarak, yapay zekâ tabanlı teknolojiler savunma alanında çığır açsa da, nükleer caydırıcılığın temel önemi gölgelenmemelidir. Bu yeni teknolojik ortamda, devletler tehdit algılarını ve stratejik planlamalarını yeniden gözden geçirme eğilimine girebilir. Yapay zekânın füze savunma sistemlerine getirdiği yenilikler ve tespit kabiliyetlerindeki artış, devletleri daha fazla savaş başlığı üretmeye, fırlatılması daha zor tespit edilen mobil platformlara yatırım yapmaya ya da komuta ve kontrol zincirlerini kısaltmaya sevk edebilir. Bu tür değişiklikler ise özellikle daha sınırlı kaynaklara ve deneyime sahip devletlerde, tırmanma ve hata sonucu fırlatma olasılığını artıran istikrarsızlaştırıcı sonuçlar doğurabilir.

Teknoloji alanındaki belirsizlikler, ülkeleri potansiyel tehditleri olduğundan büyük görmeye, dolayısıyla daha fazla önlem almaya veya riskli adımlar atmaya itebilir. Bazı uzmanların öngördüğü gibi, yapay zekâ araştırma ve geliştirmesi tamamen otomatikleşir ve yeteneklerde ani sıçramalar yaşanırsa, bu durum nükleer caydırıcılığın geleneksel dinamiklerini kökten sarsabilir. Devletlerin, rakiplerinin yapay zekâ yeteneklerindeki hızlı yükselişi dikkatle izlemesi ve olası denge değişimlerine karşı sürekli teyakkuzda olması gerekir. Çünkü yapay zekâ, nükleer silahlı aktörler arasında güvensizliği artırabilir ve tırmandırıcı stratejik davranışları tetikleyebilir.

Bu noktada, istihbaratın rolü kritik olmakla birlikte, tek başına sihirli bir çözüm sunmaz; fiziksel, lojistik ve kurumsal sınırlar her zaman belirleyici olacaktır. Güçlü bir yapay zekâ sistemine sahip olmak, devletlerin karşı tarafı kesin olarak saf dışı bırakabileceği anlamına gelmez. Tarihten örnekle, askeri ve ekonomik gücün mutlak üstünlük sağlamak için yeterli olmadığı, karmaşık savaş ortamlarında defalarca görülmüştür.

Öte yandan, yapay zekâ gelişmeleri sadece nükleer dengeyi değil, ulusal güvenliğin diğer alanlarını da dönüştürmektedir. Devlet dışı aktörlerin tehlikeli teknolojilere erişimini kolaylaştırmak, biyolojik, kimyasal veya radyolojik silahların inşasını mümkün kılmak gibi riskler, politika yapıcıların önündeki yeni zorluklardır. Bu nedenle, nükleer politikaların belirlenmesinde yalnızca silah uzmanlarının değil, yapay zekâ ve siber güvenlik alanında çalışan uzmanların da sürece dahil edilmesi gerekir.

Ayrıca, nükleer sistemlerin güvenliğini artırmak amacıyla titiz incelemeler yapılmalı, potansiyel güvenlik açıkları özellikle siber saldırılara karşı test edilmelidir. Ulusal güvenlik topluluklarında yapay zekâ konusundaki bilgi birikimi derinleştirilmeli, diyalog ve iş birliği kültürü güçlendirilmelidir. Silah kontrolü alanındaki görüşmeler ise, teknolojik üstünlük peşinde koşmanın tahrik edebileceği tehlikeleri azaltacak şekilde etik, politik ve hukuki kısıtlamaları ön planda tutmalı, kasıtsız tırmanmanın ve felaket senaryolarının önüne geçmeye odaklanmalıdır.

Özellikle nükleer caydırıcılığın, Soğuk Savaş’ın sona ermesinden bu yana oluşturduğu istikrar sisteminin değerini göz ardı etmemek gerekir. Büyük güçler arasında iletişim kanallarının açık tutulması, yapay zekâ rekabetinin getirdiği belirsizlikleri ve yanlış hesaplamaları dengelemek için her zamankinden daha kritik bir önem kazanmıştır.

Saygılar…

Rogg & Nok Yapay Zekâ Destekli Analiz